Yalan Söylediğimi Nasıl Anladın?!

Kitabın Adı: Yalan Söylediğimi Nasıl Anladın?!
Özgün Adı: Emotions Revealed
Kitap Yazarı: Paul Ekman
Çevirmen: Erdem İlgi Akter
Yayınevi: OkuyanUs
Sayfa Sayısı: 392
Yayın Yılı: 2013

Duygular ve mikro-mimikler konusunda dünya çapında tanınan psikolog ve Lie To Me dizisinin gerçek kahramanı; Paul Ekman. 

(Paul Ekman ve Lie To me hakkında yazmıştım; tık tık)

"Yalan Söylediğimi Nasıl Anladın ?!" mikro ifadeleri keşfeden psikolog Paul Ekman'ın kendi araştırmalarından da bahsettiği kitabı. Ancak hiç de beklediğim gibi çıkmadı. Açıkçası ben "Bir Psikiyatristin Gizli Defteri" tadında oldukça akıcı ve enteresan hikayeler içeren bir kitap bekliyordum. Kitap hiç de böyle çıkmayınca, bir de yalanlara odaklanmak yerine diğer duygulara yoğunlaşınca oldukça sıkıcı bir okuma süreci oldu benim için. Ekman yalnızca bir bölümü "Yalanlar ve Duygular" konusuna ayırarak, "Farklı Kültürlerde Duygular", "Ne Zaman Duygusallaşıyoruz?", "İğrenme ve Küçümseme" gibi farklı başlıklar altında genel olarak duygularla ilgili bir kitap yazmış. Bu nedenle kitabın ismiyle içeriğinin pek de uymadığını düşünüyorum. Çünkü insan kitabın adını görünce aynen dizide de olduğu gibi bol bol yalan yakalama hikayesiyle karşılaşmayı bekliyor :D

Ancak, kitabın başlarında evrensel yüz ifadeleri araştırmasını anlattığı kısmı severek okudum. Ekman, Darwin'den de esinlenerek insanlarda öğrenme ürünü olmaksızın doğuştan gelen evrensel yüz ifadeleri olduğunu düşünüyordu. Nitekim Darwin de yüz ifadelerinin evrimin bir ürünü ve evrensel olduğunu söylemişti. Ekman, çevresel etkileri ve öğrenmeleri minimuma indirebilmek için izole bir toplum seçti ve Papua Yeni Gine'nin güneydoğu dağları bölgesinde yaşayan Fore insanları ile araştırmasını yürüttü. Kitapta deneklerini şöyle tanımlamış:

"Deney katılımcılarının yirmi üçü dışında hiçbiri film ya da televizyon seyretmemişti, bir fotoğrafa bakmamıştı, İngilizce dilini hiç konuşmamıştı ve anlamıyordu; herhangi bir batı yerleşim yerinde ya da hükümet şehrinde bulunmamıştı ve şimdiye kadar beyaz ırktan biri için çalışmamıştı."

Çalışmalarında sonuçlar mutluluk, kızgınlık, iğrenme ve üzüntü duyguları için kesin ve netti. Ancak korku ve şaşkınlık duygularının ayırt edilmesinde sorunlar vardı. İki duygu birbirine karıştırılıyordu. Ekman daha sonra bulgularını güçlendirmek için Fore insanlarını fotoğrafladı ve bu fotoğrafları Amerikalılara gösterdi. Amerikalılar da duyguları aynen eşleyebiliyordu hatta onlar da korku ve şaşkınlığı birbirine karıştırmıştı. Böylece Ekman çok önemli bir sonuca imza atarak yedi evrensel duyguyu keşfetti: Üzüntü, kızgınlık, şaşkınlık, korku, iğrenme, küçümseme ve mutluluk.

Kitapta mikro ifadelerle ilgili yaptığı çalışmalardan da bahsetmiş. Ekman, kişinin yalan söylediğini kesin bir şekilde anlaşılır kılan saniyenin beşte birinden çok daha kısa sürede gerçekleşen çok hızlı yüz ifadeleri olan "mikro ifadeleri" geliştirdi. FBI, CIA, ATF gibi kurumlarla birlikte çalıştı.

Kitabın sonunda aşağıdaki yüze ait 14 fotoğraftan oluşan yüzleri okuma ile ilgili bir test var. Kitabın içinde fotoğraflardaki kişinin kızı olduğundan bahsediyordu. Ekman test için şöyle bir yönerge vermiş: "Her bir fotoğrafa bir saniyenin parçası kadar kısa bir süre bakın ki, yaptığınız şey mikro ifadeye benzesin."

Kitaptan hoşuma giden şöyle bir alıntıyla bitirelim: "İnsanların psikoterapistlerden destek almasının en önemli nedenlerinden bir tanesi de, onları duygusal kılan şeyler karşısında daha fazla duygusal olmak istememeleridir."

Yeni bir puanlama sistemine geçerek bundan sonra harf notu kullanmaya karar verdim. Bundan ilk nasibini alan da Paul Ekman olsun o halde :D 

Kitabına puanım: B-

Herkese keyifli okumalar...